Exodus 21

1आता जे इतर नियम तू इस्राएल लोकांना लावून द्यावेत ते हेचः

2तुम्ही जर एखादा इब्री गुलाम विकत घेतला तर त्याने फक्त सहा वर्षे काम करावे; सातव्या वर्षी तो काही भरपाई न घेता त्यास मुक्त होऊन जावे. 3जर तो एकटाच आला असेल तर त्याने मुक्त होताना एकटेच निघून जावे; परंतु जर तो त्याची पत्नी घेऊन आला असेल तर त्याने त्याच्या पत्नीला घेऊन जावे. 4जर तो एकटा आला असेल तर त्याच्या मालकाने त्याला पत्नी करून द्यावी; तिला पुत्र किंवा कन्या झाल्या असतील तर ती व तिची मुले मालकाची राहतील; त्याने एकट्यानेच जावे.

5पण जर तो आपल्या मालकाबरोबर राहण्याचे स्पष्ट करतो तर मग मी माझ्या मालकावर व माझ्या पत्नीमुलांवर प्रेम करतो, मी मुक्त होऊ इच्छित नाही. 6तर त्याच्या मालकाने त्याला देवासमोर अथवा त्याला दाराच्या चौकटीजवळ उभे करावे व अरीने त्याचा कान टोचावा. मग तो त्याची आयुष्यभर चाकरी करील.

7कोणी आपली कन्या गुलाम म्हणून विकली तर ती गुलामाप्रमाणे मुक्त होऊन जाता कामा नये. 8तिचा मालक तिला आपली स्त्री करून घेणार असून पुढे तिच्यावरून त्याची मर्जी उडाली तर त्याने खंड घेऊन तिची मुक्तता करावी. तिजशी त्याने कपट केल्यामुळे परक्या लोकांस तिला कन्येप्रमाणे वागवावे.

9तिला आपल्या पुत्रासाठी ठेवून घ्यावयाचे असेल तर त्याने तिला कन्येप्रमाणे वागवावे. 10त्याने दुसऱ्या स्त्रीशी लग्न केले तरी त्याने पहिल्या पत्नीस अन्नवस्त्र कमी पडू देऊ नये. 11ह्या तीन गोष्टी त्याने तिच्यासाठी केल्या नाहीत तर मग ती त्याला काही खंडणी न देता मुक्त होईल;

12कोणी एखाद्याला मारले व त्यामुळे तो मेला तर त्याला अवश्य जिवे मारावे. 13अपघाताने एखाद्याच्या हातून कोणी मेले तर देवाने त्याला त्याच्या हाती दिले तर पळून जाण्यासाठी मी तुला एक स्थान नेमून देईल. 14परंतु जर कोणी एकाने जाणूनबुजून व ठरवून रागाने किंवा द्वेषाने दुसऱ्या माणसाला ठार मारले तर मात्र त्याला शिक्षा करावी; त्याला वेदीपासून खेचून आणून ठार मारावे.

15कोणी आपल्या पित्यास किंवा आईस मारहाण करील त्याला अवश्य ठार मारावे. 16जो कोणी एखाद्याला चोरून नेऊन विकेल किंवा त्याच्याकडे तो सापडेल तर त्याला अवश्य जिवे मारावे. 17जो कोणी आपल्या पित्याला किंवा आईला शिव्याशाप देईल त्या माणसाला अवश्य जिवे मारावे.

18दोघेजण भांडत असताना एकाने दुसऱ्याला दगड किंवा ठोसा मारला आणि त्यामुळे तो मेला नाही, पण त्याला अंथरूणात पडून रहावे लागले, 19तर मारणाऱ्याने त्याला त्याच्या वाया गेलेल्या वेळेबद्दल नुकसान भरपाई द्यावी व तो माणूस बरा होईपर्यंत त्याच्यासाठी लागणारा खर्च द्यावा.

20काही वेळा लोक आपल्या गुलामाला किंवा गुलाम स्त्रीला छडीने मारहाण करतात त्यामुळे जर तो गुलाम किंवा ती गुलाम स्त्री मेली तर त्यांना मारणाऱ्याला अवश्य शिक्षा करावी; 21पण तो एकदोन दिवस जिवंत राहिला तर मालकास शिक्षा होणार नाही कारण तो त्याचेच धन आहे.

22दोघे जर मारामारी करीत असतील व त्यांचा धक्का एखाद्या गरोदर बाईला लागला आणि त्या बाईचा गर्भपात झाला पण तिला इतर कोणतीही इजा झाली नाहीतर ज्याचा धक्का तिला लागला तिचा नवरा न्यायाधीशांच्या सल्ल्याने जो दंड ठरवील तो दंड त्याने द्यावा. 23पण दुसरी काही जास्त इजा झाल्यास जिवाबद्दल जीव. 24डोळ्याबद्दल डोळा, दाताबद्दल दात, हाताबद्दल हात, पायाबद्दल पाय, 25चटक्याबद्दल चटका, ओरखड्याबद्दल ओरखडा, व जखमेबद्दल जखम असा बदला घ्यावा.

26जर एखाद्याने आपल्या गुलामाच्या किंवा गुलाम स्त्रीच्या डोळ्यावर मारल्यामुळे त्याचा किंवा तिचा डोळा गेला तर त्याने त्याला मुक्त करावे. 27एखाद्या मालकाने आपल्या पुरुष दासाच्या किंवा स्त्री दासीच्या तोंडावर मारल्यामुळे त्याचा किंवा तिचा दात पडला तर त्याने त्याला दास्यमुक्त करून जाऊ द्यावे

28एखाद्याच्या बैलाने एखाद्या पुरुषाला किंवा स्त्रीला हुंदडून जिवे मारले तर त्या बैलास दगडमार करून जिवे मारावे, त्या बैलाचे मांस कोणी खाऊ नये, परंतु त्या बैलाचा मालकास सोडून द्यावे. 29परंतु त्या बैलाला हुंदडण्याची सवयच असली आणि त्याविषयी त्याच्या मालकाला सूचना केली असूनही त्याने त्या बैलाला बांधून ठेवले नाही आणि त्यानंतर कोणा पुरुषांस किंवा स्त्रीस जिवे मारले तर त्याबद्दल त्याचा मालक दोषी आहे, त्या बैलाला धोंडमार करून जिवे मारावे व त्याच्या मालकासही जिवे मारावे. 30त्याच्याकडून खंडणी मागितल्यास त्याने आपला प्राण वाचविण्यासाठी आपल्यावर लादलेली खंडणी देऊन टाकावी.

31बैलाने एखाद्याच्या पुत्राला किंवा कन्येला हुंदडून जिवे मारले तर त्याबाबतीत हाच नियम लागू करावा. 32एखाद्या बैलाने जर कोणाच्या पुरुष दासाला किंवा स्त्री दासीला हुंदडून ठार मारले तर त्या बैलाच्या मालकाने त्याच्या मालकाला रुप्याची तीस नाणी द्यावी आणि त्या बैलालाही दगडमार करावा;

33एखाद्या मनुष्याने बुजलेला खड्डा उकरिला किंवा त्याने खड्डा खणून त्यावर झाकण ठेवले नसेल आणि जर कोणाचा बैल, गाढव वगैरे त्या खड्डयात पडून मेले तर खड्ड्याचा मालक दोषी आहे; 34त्याने त्या जनावराच्या मालकाला भरपाई म्हणून त्याची किंमत द्यावी आणि ते मेलेले जनावर खड्ड्याच्या मालकीचे आहे.

35जर एखाद्याच्या बैलाने दुसऱ्याच्या बैलाला हुंदडून मारून टाकले तर जिवंत राहिलेला बैल विकून आलेले पैसे दोघा मालकांनी विभागून घ्यावेत आणि मेलेला बैलही विभागून घ्यावा. परंतु तो बैल पूर्वीपासून मारका आहे हे ठाऊक असून मालकाने त्यास बांधून ठेवले नाहीतर त्याने बैलाबद्दल बैल द्यावा व मेलेला बैल त्याचा व्हावा.

36